«پیره میرد»، خالق سرود نوروز

توفیق محمود مشهور به «پیره میرد» از شاعران بزرگ کرد و از روزنامه نگاران کهنه کار کرد است که در سلیماینه کردستان عراق به دنیا می آید و در سال 1898 به دستور شیخ سعید حفید روانه استانبول می شود تا در دانشگاه های استانبول در رشته حقوق ادامه ی تحصیل بدهد.

وی که از اولین نمایشنامه نویسان کرد است و چندین نمایش نامه ی وی در سلیمانیه بر روی صحنه ی نمایش رفت به خاطر سروده ی مشهورش به نام نوروز در میان کردها شهرت افزون یافته است.

پیره میرد در زمان فرا رسیدن نوروز جوانان سلیمانیه را جمع می کرد و با هم به دشت و صحرا می رفتند و در انجا پیره میرد با روشن کردن آتش نوروز و خواندن سرود مشهورش یاد نوروز را در کردستان عراق زنده می کرد بهمین دلیل وی به بابا نوئل کردها شهرت یافته است.

پیره میرد شعر نوروز را در بهار سال 1948 می سراید:

نەورۆز

ئەم ڕۆژی ساڵی تازەیە نەورۆز ھاتەوە                                     جەژنێکی کۆنی کوردە بە خۆشی و بە ھاتەوە

چەند ساڵ گوڵی ھیوای ئێمە پێ‌پەست بوو تاکو پار         ھەر خوێنی لاوەکان بوو گوڵی ئاڵی نەوبەھار

ئەو ڕەنگە سوورە بوو کە لە ئاسۆی بڵندی کورد                          مژدەی بەیانی بۆ گەلی دوور و نزیک ئەبرد

نەورۆز بوو ئاگرێکی وەھای خستە جەرگەوە                   لاوان بە عەشق ئەچوون بە بەرەو پیری مەرگەوە

ئەوا ڕۆژھەڵات، لە بەندەنی بەرزی وڵاتەوە                    خوێنی شەھیدە ڕەنگی شەفەق شەوق ئەداتەوە

تا ئێستە ڕووی نەداوە لە تاریخی میللەتا                                 قەڵغانی گوللە سنگی کچان بێ لە ھەڵمەتا

پێی ناوێ بۆ شەھیدی وەتەن شیوەن و گرین                          نامرن ئەوانە وا لە دڵی میللەتا ئەژین

پیره میرد را در محل جشن گرفتن نوروز به خاک می سپارند

پیره میرد این شاعر فرهیخته، خود را با نوروز عجین می داند وی که به حق نوروز را در کردستان عراق جانی تازه بخشید در هنگام مرگ نیز به یاد نوروز وصیت می نویسد. وی وضیت می کند که در هنگام مرگ وی را بر تپه ی " مامه یاره" که در سال های قبل یاد نوروز را در انجا جشن می گرفتند به خاک بسپارند تا همه ساله مردم سلیمانیه یاد نوروز را در جوار آرامگاه وی جشن بگیرند و بر خاک آرامگاه وی پای بکویند.

پیره میرد که تا اخرین نفس هایش به سرودن شعر و کار روزنامه نگاری مشغول بود در سال 1950 دار فانی را وداع می گوید مردم سلیمانیه بنا به وصیت توفیق محمود که دیگر سنبل نوروز در کردستان عراق شده است وی را در تپه ی " مامه یاره" محل پایکوبی و جشن گرفتن نوروز به خاک می سپارند.

حسن زیرک و بازخوانی سرود نوروز با همکاری ارکستر تهران

همگان سرود نوروز را با صدای حسن زیرک و نوای جان سوز ویولن استاد مجتبی میرزاده می شناسند. و این سخن شاید برای بسیاری خوشایند نباشد که  حسن زیرک این اهنگ را به شیوه ی زیبا و سحرآمیز با تغییراتی در متن شعر و میلودی آهنگی که قادر دیلان ساخته است با همکاری یک ارکستر غیر کرد به نام ارکستر رادیو تهران به سرپرستی و رهبری و مشیر همایون شهردار و با نوای سازهای بزرگان موسیقی ایران همانند جلیل شهناز، جهانگیر ملک، حسن کسایی، احمد عبادی و حسین یاحقی بازخوانی می کند.

در سال های اخیر در قالب کاست «ترانه های حسن زیرک» در کنار ترانه هایی همانند؛ «که تانه»، «هه ی به نناز»، «ئه سمه ری دولبه ری»، «شه و»، «ئه ی وه ی بارانه»، «هه ی نار هه ی نار»، «لورکی و لورکی»، توسط انتشارات معتبر «ماهور» برای علاقه مندان به این هنرمند روانه بازار شده است.

در بروشور این کاست سال ساخت «نوروز» 1348 هجری شمسی یعنی 1969 عنوان شده است البته در گزارشی به نقل از بهزاد خالوندی آمده است که تاریخ عنوان شده اشتباه است و احتمالاًً 1338 صحیح است. زیرا مشیر همایون شهردار که سرپرستی اجرای این آهنگ را بر عهده داشته است تنها از سال 1331تا سال 1338 (1952 تا 1959)سرپرست ارکستر رادیو تهران بوده و سپس با کناره گیری تدریجی از دنیای موسیقی در سال 1348 فوت نمودند. همچنین حسن زیرک تنها در فاصله سال های 1337 تا 1341 در تهران بوده و از 1341 با نقل مکان به کرمانشاه، تا 1344 با ارکستر رادیو کرمانشاه به رهبری  مرحوم عبدالصمدی و نوازندگی بزرگانی همانند؛ میرزاده، ایزدی و پولکی به ارایه کارهای هنری پرداخت.

حال به صراحت می توان گفت که حسن زیرک آهنگ نوروز پیره میرد را در سال های 1952 تا 1959 میلادی خوانده است حال انکه قبل از وی و در سال 1948 با صدای حمه صالح دیلان و آهنگ سازی قادر دیلان این آهنگ اجرا شده بود.

اگرچه کردها با صدای ویولن میرزاده و آواز حسن زیرک به پیشواز نوروز می روند و به گونه ای شده است که نوروز بدون این سرود در بین کردها قابل تصور نیست اما حسن زیرک به خاطر بعضی تغییرات در شعر اصلی پیره میرد همواره مورد انتقاد است اگرچه در سال های اخیر قسمت تغییر یافته از متن آهنگ حذف شده است.

قادر دیلان و حمه صالح دیلان خالقان اولین آواز نوروز

«محمد صالح دیلان» از خواننده های مشهور و قدیمی کردستان عراق است. در سال 1927 در شهر سلیمانیه بدنیا می آید و در سال 1990 دار فانی را وداع می گوید. اگرچه کارمند ساده ی اداره دخانیات بوده است اما به واسطه صدای زیبایش و به کمک برادر آهنگ سازش آواز های زیبا از خود به جا می گذارد.

دیلان به جز انکه خواننده ی شهیر بوده است شاعری دست رنگین نیز بوده و شعرهای احساسی و ملی گرانه یه بسیاری از وی به جا مانده است.

خالق حقیقی آهنگ نوروز قادر دیلان بوده است. قادر در سال 1930 در سلیمانیه به دنیا می آید. وی اولین تیپ موزیک کردی را در سال 1948 تاسیس می کند در حالیکه در سال 1954 دانشجوی رشته اقتصاد در دانشگاه بغداد بوده همزمان سرپرستی این گروه را که به تیپ موزیک مولوی تغییر نام داده است را بر عهده می گیرد و قدم های اولیه موزیک مدرن کردی را بر می دارند.

قادر دیلان که اولین موزیک دان کرد بوده که میلودی های کردی را در قالب ارکسترا به اجر در می آورد درباره سرود نوروز و پیشینه ی این آهنگ می گوید: در اوایل نوروز 1948 در حالیکه با برادرم محمد صالح دیلان در خیابان های سلیمانیه قدم می زدیم با شاعر بزرگ پیره میرد روبرو شدیم.

دیلان می گوید: پیره میرد خطاب به من گفت: کاک قادر برای نوروز که در حال نزدیک شدن است شعری سروده ام چرا برای آن آهنگی تنظیم نمی کنید و حمه صالح برادرت نیز با صدای زیبایش آن را بخواند؟

قادر دیلان در جواب پیره میرد می گوید: آیا شعری که سروده ای به همراه داری.

پیره میرد دست به جیبش می برد و شعر نوروز خود را به قادر دیلان می دهد و به گفته ی قادر دیلان وی برای این شعر آهنگ می سازد و تا نوروز همان سال با صدای برادر حمه صالح دیلان آن را اجرا می کنند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: